2013/04/23

Ziklo berria euskalgintzarako


Hirugarren aldia da, ziklo berriaren kontua entzuten dudana.

Lehena iazko azaroan. Topaguneak, "Federaziotik mugimendura" kongresuan, ziklo berri bat irekitzeko beharra aldarrikatu zuen. Prentsan irakurritakoaren arabera, aro berri horrek hiru ardatz behar dituela proposatu da: «Hezurdura plangintza indartsu bat, euskalgintza berri bat eta euskal hiztunak» 

Bigarrena Kale Erabileraren Neurketaren emaitza jakitera eman denean irakurri dut. Batzorde Teknikoak balorazio zorrotzak egin ditu: batetik, duela hamar urtetik hona euskararen kale-erabilera bere horretan dagoela esan du, trabatua; (b) eta bestetik, adierazi du, egungo baldintza soziolinguistikoak aldatzen ez badira, euskararen erabilerak goia jo duela. Iker Martinez de Lagosek oso azalpen egokia egiten du Ziklo berri baterako GPS-a artikuluan.

JAKIN aldizkariaren 193. alean Alberto Barandiaranek euskalgintzaren hirugarren aroa aipatzen du. Haren esanetan,  ikastolen sorrerak eta euskara batuaren onarpenak lehen aroa markatu zuten, 60ko eta 70eko hamarkadetan. Ondoren 30 urte eman ditugu hedabideak sortzen, administrazioa euskalduntzen, euskarazko irakaskuntza zabaltzen eta helduak alfabetatzen. Aro berri bat irekitzeko ordua da orain: hor egindako lanari fruitua ateratzeko ordua... orain erabilera da erronka. 

Denborak ematen duen perspektibarekin, esango nuke testuinguruak ere garrantzitsuak direla. Ikastolen sorrera eta euskara batuaren onarpena frankismoaren azken bi hamarkadetan etorri ziren; trantsizioa deitu izan denak eta handik honako garaiak markatu dute bigarren aroa. Zein izango da hirugarren ziklo honen testuinguru politiko eta soziala? Ezin jakin. Gauza horiek gerora ikusten dira argiago.

"Sasian zarraparra denean, izaten da zerbait" dio euskal esaerak, edo... "Ez da kerik, su gaberik". Bada, beraz, ziklo berria abiatzeko beharra... baita gogoa ere (iruditzen zait).

Estrategia berriak pentsatzeko ordua da. 

2013/04/14

Ezagutza kudeatu?

Gustatu zait @garaigoikoa blogak BAT 84 aldizkariari buruz egin duen sintesi lana.

Gazte(ago)tan sinetsita geunden euskaraz argitaratzen zen guzti-guztia irakurtzeko gai izango ginela. Elkar argitaletxeak "Euskal Literatura" bilduma hasi zuen garai hartan: Sarrionandia, Amuriza, Gotzon Garate... Hilean behin liburu bat argitaratzen zutenez, aukera genuen tarteka Erein argitaletxeko lanak ere eskuratzeko. 

Susa argitaletxeak gauzak konplikatu zizkigun... Horiek ere irakurri beharrekoak ziren-eta. Beti lortzen ez bagenuen ere, saiatzen ginen ahalik eta gauza gutxien galtzen. Garai hartatik bi ipuin ditut oraindik ere gogoan: Sarrionandiaren “Maggi Indazu kamamila” eta Antzaren “Suzko gezi bat bezala”.

Soziolinguistikarekin ere antzeko zerbait gertatu zitzaigun. BAT aldizkaria 1990ean sortu zen. Interes handiarekin irakurtzen genuen, gure burua jantzi beharra zegoelako. Halere, JAKIN aldizkaria ere noiz edo noiz eskuratu beharra zegoen: 42-43 alea Txepetxen hizkuntzen teoria sozialari buruzko ale monografikoa izan zen, Euskararen Plan Orokorra aldarrikatzen zuen ale monografikoa ere gogoan dut.

Hau guztia gutxi balitz, euskaltegirako ere bazegoen zer irakurri: Zutabe (gero Hizpide) eta Ele aldizkariak ezinbestekoak ziren, besterik ez bazen ere.

Internetarekin hasiera-hasieratik susmatu genuen ez zela posible izango den-denari behar besteko arreta egitea. Eta denborak susmo hori baieztatu besterik ez du egin. Irakurtzeko, entzuteko eta ikusteko dagoen materiala ugaritu ahala, irakurtzeko eta ikasteko dedikatu ahal dugun denbora urritu egin da.

Horregatik eskertzen ditut @garaigoikoa moduko blogak, jazteko aukera erraztu egiten digutelako. Horregatik beste hainbat proiekturen hutsuneak ere oso nabariak egiten zaizkit. Hiru adibide:
  1. Ezagutzen al duzue Conocity proiektua? Hezkuntza arloko eragileak dira, ezagutza-pilulak sortzen dituzte: ezagutza kontzentratua, bideo eta mapa kontzeptualen bidez. Proiektu polita da... euskararen mundutxora ekartzeko modukoa. Baten bat animatzen bada, abisatu!
  2. Teknologia berriek profil profesional berriak sortu dituztela entzun dut: Content Curator da horietako bat (gaztelania, Curador de Contenidos eman izan da). Ezagutzarekin oso inplikaturik dauden profesionalak dira, aholkua eman ahal dutenak gai baten inguruan dagoen informazio errelebantea zein den... alea eta lastoa bereiziko duten pertsonak, alegia. "Ezagutzaren bitartekari kritikoak" dira. Ezagutzaren bitartekariak...  ez da itzulpen txarra. Iruditzen zait badagoela hor zereginik.
  3. Tagging-ak edo etiketatzeak ere badu horretan zerikusirik, ezta? Etiketatzeko delicious erabili izan dut nik. Eta, egia esan, nire burua galdu samar ikusi dut batzuetan... etiketatze-sistema adostu baten falta nabaritu dut: zeozer kontsentsuatua, estratifikazio adostua, proiektu kolaboratiboak abiatzeko.

2013/04/06

Ikasi eta erabili

Mikel Zalbide hizlari ona da, gauza interesgarri asko esaten ditu, eta probokazioa ere gustatzen zaiola esango nuke. Erakusten dituen konbentzimendua eta ziurtasuna gustuko ditut, nahiz eta esaten dituenak ehuneko ehunean ez nituzkeen sinatuko.

Soziolinguistika jardunaldian, ARRUE proiektua aurkeztu zutenean, euskalduntzearen estrategiaren erdigunean erabilera jarri  beharra aldarrikatu zuen. Haindik gutxira, Bidea marraztera goaz! izeneko jardunaldietan egon zen, eta han ere indarrean dagoen paradigmaren inguruan aritu da: lehenik herritarrak euskaltzaletu egin behar ditugu... euskara ikasi egingo dute, eta gero erabili... motibazioa, ezagutza eta erabilera. Bere ustez, paradigma erabat logiko eta erakargarria da. Akats bakarra omen du: gezurrezkoa dela. Hik Hasi aldizkarian ere artikulu interesgarria argitaratu du ildo beretik. Han, lehengo paradigma horri “lehenik ikasi, gero erabili” deitu dio, eta berriz ere kritikatu: "pedalei emanez ikasten delako bizikletan ibiltzen, ez alderantziz".

Aipamen horiek guztiek Pello Jauregi irakaslearen lana ekarri didate gogora: Berezko taldeak euskalduntzeko ikas estrategia tesia egin zuen orain dela hainbat urte. Egitasmoa bi ideien inguruan egituratu zuen: (a) eraginkorra dela euskalduntzea ikuspuntu kolektibo batetik ikustea; (b) eta ikaste-prozesua ezin dela gelara mugatu; gelatik kanpo ere posiblea dela, erabileratik abiatua. Tesi hauetatik abiatuta, kuadrillategi proiektua sortu zen.

Tesia 1994an argitaratu zuen. Orduko oinarri teoriko-pedagogikoak gaindituak egongo dira ziur aski. Euskaltegi eta ikastetxeetako geletan ere erabilerak bestelako zentralitatea lortu duela imaginatzen dut. Kezka, hala ere, hortxe dago. Pello Jauregik berak hainbat urte beranduago gidatu zuen "Gazteak eta euskara Lasarte-Orian II" ikerketan antzeko haunsarketak irakur daitezke:
"Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain, ez badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den. Berezko talde informal horietan garatzen baitira benetan hizkuntzazko erraztasuna, atxikimendua eta ohitura".
Ignasi Vila irakasleari ere "ikasketa horizontalak" kontzeptua entzun izan diot, eta gustatu egin zait.

Oharra:
Benito Fizek Ikasgelatik Plazara. Hizkuntzaren normalizazioari helduen euskalduntzetik heldu nahian artikulua argitaratu zuen 2007an BAT aldizkarian. Artikulua berreskuratu dut, lasaiago irakurtzeko. Gaizki gogoratzen ez badut, horri guztiari buruzko pista asko ematen zituen.