2011/08/26

Oi ama Euskal Herri goxoa

Pierre Bordazarre, Etxahun-Iruri, pastoralgile eta bertsolari aparta zen, baina inoiz musikarik ikasi gabea. Kantak bere barnean egokitzen zituen eta buruz ikasi.

Baserriko lanak arintze eta xamurtze aldera, irratia izan ohi zuen lagun. Egun batean, antza, ikuiluan lanean ari zela, akropolis adieu kantua aditu zuen irratian. Doinuak Etxahun hunkitu egin zuen nonbait, handik gutxira Oi ama Euskal Herri kantua egokitu baitzuen, gero Benito Lertxundik famatuko zuena.

Istorioa Mikel Markezek kontatu zuen Kaja Beltza programan.

2011/08/24

Lengua y Pueblo

Hainbat urtean bizitza publikotik "desagertua" egon ondoren, Galizan antolatu den ikastaro batean parte hartu du Txepetxek udan.

Txepetx pentsalari eta idazle aparta da. Lengua y Pueblo liburua 1977ko udaberrian Euskal Herriko aldizkari batean argitaratu zuen artikulu bilduma da. Artikuluek ez dute geroko testuen pisu akademikoa baina bai pisu ideologikoa.

Udan berrirakurtzeko aukera izan dut eta hiru ideiarekin geratu naiz:


BAT
Hizkuntzari eta kulturari buruz ari garenean bi alternatiba besterik ez dagoela aldarrikatzen du: asimilazioa ala erresistentzia. Jakina denez, erresistentziaren aldeko apologia egiten du Txepetxek: "la resistencia es integradora y basicamente positiva pues devuelve al individuo su sentido de pertenencia a un grupo humano y su sentido moral dentro de una colectividad en la que el conjunto cuenta tanto como las unidades que lo forman." Stéphane Hessel-en Haserretu Zaitezte liburuxkaren azken pasartea ekarri dit gogora: "Sortzea erresistentzia da. Erresistentzia sortzea da."

BI
Egia fozilizatu eta kristalizatu egiten denean, egia izateari uzten dio eta dogma bihurtzen da. Akatsa da egia instituzionalizatu nahi izatea. Euskalgintzak ere horrelako joerak nozitu izan ditu noiz edo noiz. Horren kontrako txertoak behar ditugu. Hau irakurtzen ari nintzela abesti bat izan dut bueltaka buruan: Leon Feliperen poema bat da, Pako Ibañezek abestua (hemen)

HIRU
Ekintza ludikoa boluntarioa da, sortzailea, librea... Elementu hauek desagertzen direnean sortzeko plazera ere desagertzen da. Hori da botereak lortzen duena... gure bizimodua deserotizatzea, eta horren aurrean suzedaneoak sortzen ditu (honi genitalismoa deitzen dio). Txepetxen teoriak sakondu nahi zituen mintegiak ere "adorez eta atseginez" izena hartu zuen. Euskararen aldeko militantzia halaxe aldarrikatu zuen Txepetxek: atseginean oinarritua, erotizantea.

2011/08/06

Celosamente gordea.

Uztailean Jordi Solé i Camardons soziolinguista katalanaren hitzaldi baten berri eman zidaten. Interesgarria iruditu zitzaidan. Irakasle honen bi liburu ezagutzen ditut: El políedre sociolingüístic eta UEUk euskaraz argitaratu zuen Soziolinguistika Gazteentzat. Ezaguna da Jordik zientzia fikzioa ere idazten duela. Zientzia fikzioak eta soziolinguistikak zerikusi gutxi dutela iruditu dezake.. baina pentsatzera jarriz gero... agian ez dira horren ezberdinak.

Zientzia fikzioa etorkizuna irudikatzeko eta amesteko era literarioa dela esan zuen norbaitek, baita nahi ez ditugun etorkizunen mamua uxatzeko ahalegina ere.

Orwell-en 1984 liburua gogoratzen al duzue? Bertan Newspeak edo Neolengua aipatzen dute (ez dakit nola euskaratu duten): liburuan hizkuntza estandar berria sortu dute, gainerako hizkuntza guztiak ordezkatzeko eta pertsonen pentsaera eta jokaera bera eragiteko.

Gogoan dut ere Susa aldizkariak 1986. urtean Future-No Future izeneko alea argitaratu zuela. Bertako istorio batean euskararen etorkizun beltza adierazten zuten: Celosamente gordea zuen izenburua. Bap taldeak testua abesti bihurtu zuen 1992ean: hemen.

Zientzia fikzioa egiten duen soziolinguista batek nola islatzen du hizkuntzen gaia bere lanetan?

Portzierto... hitzaldira joan nintzen baina, antza denez, informazioa gaizki eman zidaten. Bertan ez zen Jordi Solé izan, baizik eta Joan Solé. Katalunian egin duten ikerketa baten berri eman zuen zuen: Llengua i joves. Usos i percepcions lingüístics de la joventut catalana. Oso lan interesgarria.