2013/07/24

Zeharlerrotasuna (3... azkena, oraingoz)


Eduardo Apodaka irakasleak ekologismoaren eta feminismoaren lorpenekin gehiegi ez liluratzeko gomendioa egin du, duela gutxi Berria egunkarian (ikus. Gizartearen kontra). Bere ustez mugimendu horiek jendartea aldatzeko jaio ziren, eta aktibazioa eta kontzientzia astintzea lortu badute ere, arrakasta hori azalean baino ez dute lortu: jende aurrean agertzeko maneran, eta ez funtsezko elementuetan.

Arrazoia du ziur aski. Dena den, aste hauetan genero-ikuspegia transbertsalizatzeko proposamenei buruzko erreferentziak begiratzen aritu naiz, eta -egia esan- oso metodo landua iruditu zait. Neutralitatearen diskurtsoa hautsi dute, eta jarduera guzti-guztien inpaktua aldez aurretik ebaluatzea proposatu, bost pausutan:

[ Bat ]  Pertinentzia aztertu. Generoa aldagaia errelebantea al da? Jarduerak emakumezkoen eta gizonezkoen errealitatean eragina izango al du?
[ Bi ]  Arlo horretan generoaren aldetik dauden desorekak identifikatu. Horretarako informazio nahikorik al dugu? Zein informazio osagarri eskuratu behar dugu? 
[ Hiru ]  Eskuhartzea edo programa aztertu: justifikazioa, helburuak eta ekintzak. Jardueraren justifikazioan aipamenik egiten da? Helburuetan berdintasunaren printzipioa transbertsalizatzen da? Ekintzetan hasierako desorekak arintzeko neurriak hartzen dira?
[ Lau ]  Jarduerak, edo programak edo dena-delakoak generoaren ikuspegitik izango duen inpaktua identifikatu eta baloratu. Zer espero ahal dugu jardueraren ondorioz: hasierako egoera hobetzea ala kontrakoa?
[ Bost ]  Egoki irizten diren aldaketak eta hobekuntzak proposatu.

Sinplea baino eraginkorra. Abiapuntu interesgarria dirudi.



2013/07/18

Zeharlerrotasuna (2)

Aurreko sarreran esan bezala, zeharlerroen inguruan hiru joera edo tradizio ikusten ditut nik: (a) lehena genero-ikuspegiaren tradiziotik dator, (b) bigarrena hezkuntzaren mundutik, eta (c) hirugarrena politika publikoen teorietatik.  

Hizkuntza politikaz ari garelarik, erreferentziak hirugarren horretan bilatu beharko genituzke. Literatura tekniko gutxi aurkitu dut, ordea. Agian gauzarik interesgarriena Albert Serraren liburuxka bat izan da: La transversalitat en la gestió de polítiques públiques. Irakasle beraren ponentzia baten testua ere aurkitu dut gaztelaniaz: La gestión transversal: expectativas y resultados.

Hona hemen ideia interesgarri batzuk:
  • Errealitatea konplexua da, dimentsio ugari ditu, poliedrikoa da. Hortaz, organo transbertsal baten eginkizuna da poliedro horren alde jakin bat ikustaraztea. Sarritan "problematizatzea" da lana: departamentuek arazorik ikusten ez duten lekuan, arazo bat dagoela ikustaraztea.
  • Organo txikiak izatea gomendatzen du, baliabide gutxirekin funtzionatuko dutenak, baliabideak organo bertikaletan egongo baitira. Funtzio ejekutiborik eta operatiborik gabeak izatea gomendatzen du. Bere lana norabidea ezartzea da, lana abian jartzea, egiten uztea... eta emaitzak ikustea.
  • Tranbertsalitatean jardun behar duten organoen funtzio nagusiak bi dira: harreman-sistemak antolatzea, eta gaiari dagokion ezagutza espezifikoa bermatzea. Hortik abiatuta, hainbat eginkizun proposatzen ditu, hiru mailatan: (a) Informazioa eskuratu, sortu, landu... Analisia eta ezagutza sortu. Informazioa eta ezagutza zabaldu. (b) Helburu estrategiko eta operatiboak identifikatu. Politikak eta estrategiak formulatu. Zerbitzuak, jarduerak eta proiektuak kontzeptualizatu. Lan tresnak eta medologiak garatu. (c) Barruko eta kanpoko harreman-sareak, formalak zein informalak, egituratu eta kudeatu.
  • Horren baitan hiru gaitasun gakoak proposatzen ditu: (1) lidergoa eta legitimitate politikoa, (2) lidergo eta legitimitate gerentziala, (3) gaitasun tekniko altua izatea, eta erakundeko gainontzeko pertsonek gaitasun hori onartzea.
  • Politika transbertsalen arrakastak organo horiek desagertzea ekarri beharko luke; erakunde osoak kezka barneratu eta instituzionalizatu duenean, amaitu egingo baita horien eginkizuna.
"Organo transbertsala" jartzen duen lekuan, "Euskara Zerbitzua" jarri eta...zer iruditzen zaizue? Ñabardura bat edo beste beharko litzateke, ezta?

2013/07/11

Zeharlerrotasuna


Erakundeetan hizkuntza politika transbertsalak behar dira. Ados, baina... transbertsalitatea nola ulertu?

Horretan sakondu nahi nuke... eta datozen asteetan blog honetara zerbait ekarri. Gaurkoz gogoeta pare bat besterik ez.

Hiztegiek zeharkakotasuna terminoa ematen dute. Ez zait gustatzen. Zeharka egitea da zuzena edo aurrez aurrekoa ez den norabide batez egitea, saiheska egitea. Zeharka hitz egitea harira jo gabe hitz egitea da, inguru-minguru aritzea... Beldur naiz, hori ez ote den askok nahi luketen esanahia.

Hezkuntzaren munduan zeharlerro erabili izan da (edo zehar-lerro). Gehixeago gustatzen zait. Praktika edukatiboa oso-osorik busti (ziprintindu?) behar duten gaiak dira zehar-lerroak, kurrikuluaren arlo guztietan presente egon behar direnak. Alde horretatik, Euskaltzaindiak inoiz onartuko ez badu ere, "zeharlerrotasun" terminoa intesgarria iruditzen zait.

Generoaren eta berdintasunaren testuinguruan mainstreaming erabili izan da ingelesez (mainstream = fluxu nagusia). Hor ere oso esanahi potentea dagoela iruditzen zait... Ur korronte bat irudikatzen dut, erakundea esker eskuin zeharkatu eta den-dena bustitzen duena. Ez da irudi makala, ez horixe!

Definizio bila, Albert Serra irakasle katalanaren parrafotxo bat agertu zait behin baino gehiagotan. Honakoa: 
Zeharkakotasuna Zeharlerrotasuna erakunde osoaren egiazko engaiamendua ziurtatzen duen kontzeptua da, egitura bakoitzaren espezializazioa edozein izanik ere, arlo, ikuspegi edo arazo baten gainean elkarrekin lan egitea ahalbidetzen duena. Bada, halaber, antolakuntzarako bitarteko bat, estrategiak, tresnak eta bitartekoak garatzea xede duena, antolakuntzaren sektorekako egituraren barruan, oso errealitate konplexu baten eskakizunei hobeto egokitzea ahalbidetu asmoz.
Sakontzeko kontua iruditzen zait. Esango dizuet.

Oharra: Bilaketa egin dut googlen: zeharkakotasuna, 5360 emaitza inguru; zeharlerrotasuna, 169 emaitza inguru; transbertsalitatea, 2080 emaitza inguru

2013/07/02

Ninyoles, Herri Katalanetako soziolinguistikaren aitapontekoa

@cruscat sarearen bidez, iazko urrian El Pais egunkarian argitaratutako artikulu baten berri izan dut; Rafael Ninyoles Valentziako soziologoari egindako elkarrizketa, hain zuzen: “La mentalidad monolingüe pesa demasiado en la historia de España”

Elkarrizketan gai ugari ukitzen ditu. Hizkuntzari buruzko aipamen bat edo beste ere bai. Adibidez:
P. ¿Ha mejorado el uso del valenciano?
R. Tengo la impresión de que no. Entre 1992 y 1995 es el punto más alto de toda la serie de encuestas en el uso y aprendizaje del valenciano. El proceso fue espectacular. Después, el único segmento constante, que ha incrementado el conocimiento y uso, es el del colectivo de gente con estudios universitarios. Ahora, el mayor grado de conciencia viene por la alfabetización. Al que no sabe leer y escribir, la lengua le tiene sin cuidado. Es muy complejo. El turismo de masas, el desclasamiento social, la dispersión en núcleos de relación, la pérdida de un sistema de valores, la asunción del consumismo… Todo ello va contra la recuperación de la lengua como un interés colectivo.
Esango nuke Ninyoles oso ezezaguna dela gure artean. Haren berri gutxi dugu; izena ezagunagoa egiten zaigu, izana baino. 

Wikipediak berak ere pista gutxi ematen du:
Rafael Lluís Ninyoles i Monllor (Valentzia, 1943) valentziar soziolinguista da, Katalan Herrietako soziolinguistikaren gurasoa Lluís Vicent Aracilekin batera. Batxilergoa jesuitekin ikasi zuen, non ezagutu baitzituen Alfons Cucó, Eliseu Climent eta Lluís Vicent Aracil. Gero zuzenbidean eta soziolinguistikan lizentziatu zen Valentziako Unibertsitatean eta 1967 urtean Amerikako Estatu Batuetara bidaiatu zen.
Ondoren, soziologia irakatsi du Valentziako Facultat de Ciències Econòmiques-en, aditu gisa lan egin du Valentziako Diputazioan eta Valentziako Generalitatean. Berak eta Aracilek elebitasunaren kritika egin dute eta diglosiaren kontzeptua sartu dute katalan herriaren hizkuntz egoera azaltzeko.
Ninyoles eta Aracilek diglosia kontzeptuari "hizkuntza eta boterea" binomioa atxiki zioten: hori gabe nekez uler daitezke Euskal Herriko pentsamendu soziolinguistikoaren nondik-norakoak.