2013/08/30

El valencià és una llengua diferent?

Uda honetan bertan gertatu den istorioa da. Rapitako abokatu batek erreklamazio bat egin du Vinarós herriko auzitegian. Auzitegiko idazkariak dokumentuak gaztelaniaz egon behar direla erabaki du, eta, beraz, dokumentuak itzuli behar direla. Rapita Tarragonan dago, Vinarós Castellonen. Batetik bestera 20 kilometro besterik ez dago. 

Kontua da itzulpena nork egin behar duen. Valentzian valentziera ofiziala denez, valentzieratik gaztelaniara egiten diren itzulpenak bertako Generalitateak egin beharko lituzke. Idazkariak, ordea, ezetz dio, dokumentuak ez daudela valentzieraz, baizik eta katalanez, eta katalana ez dela Valentzian ofiziala. Itzulpena, beraz, abokatuei dagokie.

Egunkarietan ere agertu da berria. Honela:: http://www.elperiodico.com/es/noticias/politica/pleito-linguistico-vinaros-2590304

Honekin lotuta... aspaldian liburu bat jaso nuen internetetik: El valencià és una llengua diferent? Web orrian hainbat iruzkin dago: oso esanguratsuak, jarrerak nola dauden ikusteko.







2013/08/23

Materialismo dialektikoa.

Irakurri dut Xabier Lete bereziki harro zegoela "Izarren hautsa" kantarekin. Ez da harritzekoa. Ez da makala materialismo dialektiko osoa poema soil (eta sotil) batean azaldu izana.


Ibon Sarasolari entzun diot Xabier Leteren bertsioa dela entzun beharrekoa. Mikel Laboaren bertsioa ederra da, baina letra eta musika ez datoz bat: malenkoniatsua da, tristea... Izarren hautsak alaitasuna behar du, esperantza, eta agian baita epikotasun puntu bat ere.


Ken Zazpi taldearen bertsioari buruz ez dut ezer entzun. Ezta gainontzeko bertsioei buruz ere.

Irakurri eta entzun bezala ekarri dut hona.

2013/08/12

Sormenezko desbordeak.


Twitterren bidez eta googleren bidez jarraitu nituen Participación, implicación e traballo colaborativo jardunaldiak. @Garaigoikoak lan izugarria egin zuen: eskerrik asko!

Red Cimas erakundeko Alicia Tenzek egin zuen azalpenari oso itxura ona hartu diot. Erakunde bereko kidea den Tomas R Villasanteren hitzaldi bat entzuteko aukera izan nuen orain dela hainbat urte, eta handik gutxira bere liburu bat irakurtzeko parada ere: Desbordes Creativos

Liburu zaila iruditu zitzaidan: trinkoa. Inoiz gertatu al zaizue, testu bat irakurri eta halako inpresio bat izatea oso-osorik ez duzula ulertu, eta zerbait inportantea galtzen ari zaretela? Halako zerbait da liburu honekin gertatu zaidana. Zaila da laburtzen. Eraldaketa sozialari buruz jarduten du, baita parte-hartzeari buruz ere. Kontzeptuala da: kontzeptu askotxo lantzen ditu. Nik neuk hiru ideia aipatuko nituzke: matrizeak, desbordeak eta errebertsioa.


Matrizeak


Errealitate soziala ulertzeko, lau dimentsio proposatzen ditu. Era grafiko batean azaltzeko, hiru ardatzeko sistema bat eraikitzen du: (a) Zergatik (sintomak), (b) Zertarako (helburuak), (c) Norentzat (boterea eta botere-harremanak). Hiru ardatz horiek hiru plano mugatzen dute:
(C). Crear. Sortu. Zer, zergatik eta zertarako. Ideien planoa da. Lehentasunak ezartzen ditu: korapilo kritikoak non dauden esaten digu, eta eraldaketa ekar dezaketen indar-ideiak sortzen ditu. Kontsentsuak ahalbidetzen ditu. Sormena, beraz, horrela ulertzen du Villasantek.
(P). Poder. Ahal izan. Sare sozialekin du zerikusia. Eskuartean ditugun gaiak hartu eta eragileak, taldeak, instituzioak, kolektiboak... nola kokatzen diren aztertzea proposatzen du: jendarte sareen kartografia egitea. Sarea bera eraldatzea da helburua, aliantzak sortzea, errealitatea eraldatzeko.  
(T). Tener. Ukan. Alde praktikoena da: ekonomiarekin zerikusia duena. Baliabideak dira: direnak eta ez direnak.


Laugarren planoa denbora da, eta beste hirurek denboran zehar nolako bilakaera duten marrazten du. (H) deitzen dio (Habitar). Bizipenekin du zerikusirik.

Eraldaketa bilatzen duen prozesu batek, beraz, lau planoak (edo dimentsioak) landu behar ditu: bizipenak, gai kritikoak, jendarte-sareak, eta baliabideak.


Desbordeak


Desbordea da beste hitz gako bat. Villasanteren ustez egoera guztietan bizi-bizirik daude kontraesanak. Inoiz kontraesan horiek guztiek gainezka egiten dute. Zerk eragiten du gainezkatzea? Gehienetan ez da izugarrizko gertaera izaten: eguneroko zerbait izan ohi da, une eta leku egokian gertatu dena. Inork espero ez duenean, jendartearen inplikazioa lortu, eta jauzi bat gertatu ahal da: desborde bat.


Errebertsioa


Desbordeak errebertsiboak izatea defendatzen du Villasantek.

Errebertsioa, bere hitzetan, ez da une bateko oldarraldi hutsa. Errebertsioa da ereitea; errebeldia, jarraitua eta iraunkorra. Ez da sistemari kanpotik erasotzea (akats berberak izan ahal dituen beste sistema batetik), baizik eta sistemaren beraren kontraesanak agerian jartzea eta barrutik lehertzea. Errebertsioa sormena da, dilemak (A ala B) apurtu, eta ardatz emergente berriak bilatzen baititu.


Gehiago arakatzeko


Hemen utziko dut. Esan bezala, oso liburu konplexua iruditu zitzaidan, baina oroitzapen ona utzi zidan. Gustura irakurri nuen. Liburuaren 6. kapitulua oso-osorik jeitsi daiteke hemendik (pdf)


2013/08/07

Oporraldian... mapa zabaldu

Etzaulkiaren depresioa deitzen diote... tunbonaren depresioa. Oporraldiaren hasieran gertatzen omen da: tristezia, atsekabea, antsietatea, angustia... Gogorra egiten omen zaigu egun batetik bestera bizimodua bat-batean aldatzea... baita aldaketa hori onerako denean ere. Hori eta gehiago ere bada: lanetik ezin deskonektatzea, oporraldian gehiegizko espektatibak jartzea...

Duela hainbat urtetik hona, udaldia halako malenkoniaz bizi dudala iruditzen zait... Garai bateko udak etengabeko mugimendua ziren, batetik bestera ibiltzea, ezin gelditzea... Udak joan udak etorri, lehentasunak aldatu dira, ingurua, loturak, ardurak, bizimodua... Lehengo uda horietatik oroitzapenak besterik ez da geratzen. Oroimina da, denbora galduaren oroimina.

Udaldia urtean zehar egin ez direnei bigarren aukera emateko garaia da... bisitak, liburuak, testuak, filmak... Arazoa da urtean zehar bildutakoak ikusi, eta lauzpabost uda betetzeko beste dagoela ohartzea. Enpin!

Udaldia gure mapa mentala irekitzeko garaia ere bada: gauza berriak ikusi, gauza berriak egin, gauza berriak irakurri, gauza berriak entzun... Ikasi. Bihotza elikatu, eta burua jantzi.

Orain dela hiru uda bi irratsaio deskubritu nituen: "Kaja Beltza" eta "Bihotzeko Fonoteka". Lehena duela hilabete pare bat desagertu da, bigarrena berriro ere programatu dute aurten: hirugarren aldia da. Programaren eskema oso sinplea da... egunez egun, pertsona ezagun bat ekarri, bere bizitzan esanguratsuak diren hamar kanta aukeratzeko eskatu, eta horien esanahiaz galdetu. Kanta eta kontu berriak deskubritu eta mapa mentala zabaltzeko modua da.

Egunkariek ere hainbat aukera ematen dute. Barruko orriak itxuraldatuak datoz, albiste gutxixeagorekin, kultura tarte handixeagoekin... Oraingoz bi berrikuntza ikusi ditugu aurten: gara egunkariak IZOZTEKO ADINA proiektua abaitu du, Harkaitz Canoren narrazio bat, kapituluka; berria egunkariak LIBURUTEGI INTIMOAK izeneko erreportaje sorta argitaratzen hasi da (gaurkoa hemen)... Batak zein besteak... oso itxura ona dute.

Bada zer ikusi, eta bada zer ikasi.



2013/08/01

Deserosotasunak

Juan Luis Zabalak, @31eskutik blogean esanda:
Nire hizkuntza «un puto engorro» da
inguruko gehienentzat,
eta, ondorioz, neuretzat ere bai
gero eta neurri handiagoan.

Ruper Ordorikak "Euskaldun izatea zein nekeza den" ohartarazi zigun. Lorea Agirrek erdaldunentzat ere “Euskararen normalizazio legeak deserosoak izan behar direla” esan zigun. Jaurlaritzak berak aitortu izan du hori:  "Eragingarria izan nahi duen hizkuntza politika bat inertziak-eta astintzeko deserosoa izan behar du, ezinbestean, bestela ez bailitzateke hizkuntza politika egin beharrik ere"


Tonuagatik-edo, halako aipamenak irakurtzen ditudanean Pessoaren poema baten doinua etortzen zait burura. Honela parafraseatua etortzen zait:
Euskararen apustu guziak dira
Deserosoak,
Ez lirateke apustuak ez balira
Deserosoak. 
Neuk ere egin nuen ene denboran apustua
Deserosoa,
Besteak bezala. 
Euskararen apustuak, apustuak badira,
Deserosoak
Izan behar dira. 
Baina, finean,
Apusturik
Sekula egin ez duten kreaturak soilik zaizkit
Benetan
Deserosoak.
Pessoaren poemaren jatorrizko bertsioa hemen duzue, Joseba Sarrionandiak euskaratua.