Civisme contra cinisme

Emili Boix-Fuster irakaslearen Civisme contra cinisme liburua sarean eskuratu eta irakurri berri dut. 

Gai asko jorratzen ditu, hizkuntzen elkarbizitza eta kohesio soziala ardatzatzat hartuta. Ez naiz laburpenik egitera ausartu. Lau kontu atera, eta bueltatxo bat eman diet. Besterik ez.

Baga. Bizitasun etnolinguistikoa hiztun-taldeari kolektibo gisa jokatzeko gaitasuna ematen dioten faktoreen multzoa da: faktore demografikoak, estatusa eta sostengu politiko-administratiboa. Bizitasun (edo bizindar) etnolinguistiko subjektiboak faktore horien inguruan hiztunek dituzten usteekin eta hautemateekin dago lotuta. Inkesta edo adierazle-bateria konplexu baten ordez, Boix-Fusterrek zenbait indiziori jarraitzea proposatzen digu: a) denda edo jatetxeetan zein da hizkuntza publikoa? "nor da azkena?" ala "¿quíen es el último?" b) zein da etorri berriek (alofonoek) lehen unean adoptatzen duten hizkuntza?  c) kaleetako publizitate kartelak eta mezuak zein hizkuntzatan daude? Haren ustez ez da askoz datu gehiagorik behar, ez behintzat lehen inpresio bat egiteko. 

Biga. La cohabitació i la convivència del català i el castellà. Kohabitazioa eta elkarbizitza. Vazquez Montalban idazlearen artikulu batean irakurri nuen lehendabiziko aldiz hizkuntzen kohabitazioaren kontu hori. Idazle horri kohabitazio linguistikoa erabiltzea gustatzen omen zitzaion, elebitasuna baino esanguratsua zelakoan. Elebitasunak, bere ustez, egoera soziala adierazten du; deskriptiboa da. Kohabitazioa harago omen doa: egoera eta predisposizio kulturala adierazten du, elkarrekin bizitzeko borondatea.


Higa. Bizikidetzak arauak behar ditu. Hizkuntza handiari mugak jarri behar zaizkio, hizkuntza txikiei bermeak eman, jarrera eta jokabide egokiak bultzatu... Hizkuntza iraunkortasuna da hori, ezta? Liburuan, zenbait unibertsitatetako hizkuntza zerbitzuek argitaratu zuten dekalogo bati egiten dio erreferentzia. Ez nuen ezagutzen. Euskaraz ere bada: hemen

Laga. Bizikidetza ezin da alde bakarrekoa izan. Nahitaez biren kontua da. Amin Maalouf idazlearen aipamen bat dakar liburuak: "beste baten hizkuntza ikasten ari naizenean, harek ez badu nire hizkuntza errespetatzen, haren hizkuntzan hitz egitea ez da zabaltasun-keinua; mendetasuna eta morrontza baizik". Oso esanguratsua.

Oraingoz, besterik ez.