Ikerketez, hizkuntza-eskakizunez... eta bestez

Aurreko astean Arrue azterketari buruzko testuekin trabatua egon naiz. Kostatu zait. Zalantzak ere sortu zaizkit. Lana merezi izan al du? Merezi al du horrenbeste lana eta horrebeste ahalegina... dagoeneko dakiguna jakiteko? Beno, bai... merezi du.

Egia da ikerketa gehienek oso datu berri gutxi ematen dutena. Baina egia da, halaber, ikerketek gauzak perspektiban ikusten laguntzen dutena. Barkatu pedanteria, baina TS Elioten poema txiki ezagun hori ekar nezake hona (nork eta Gabriel Arestik euskaratua):

"Explorationea eztugu utzico / eta exploratione guztiaren fina / içanen da has ginen lekura arrivatu / eta hura lehen aldiz ezagutu." 

Beste ikerketa baten berri izan dugu aste hauetan. Ekainaren lehenenego astean hizkuntza-eskakizunei buruzko azterketa kualitatiboa aurkeztu zuen Patxi Baztarrikak Legebiltzerreko Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Batzordean. Emanaldia bideoz grabatua dago: hemen

Aurkezpena ikerketa kualitatiboaren eta kuantitatiboaren arteko ezberdintasunak eta bakoitzaren indarguneak eta mugak azpimarratzen hasi zuen. Metodologia kualitatiboak solaskideen usteak, jarrerak, sentipenak, esperientziak jasotzeko aukera ematen duela azaldu zuen, baina mugak ere badituela, ez baitu balio estatistikorik: ez dago jakiterik iritziak, usteak, jarrerak eta bizipenak zein maiztasunarekin ageri diren.

Hasiera deigarri egin zait, baina gerora ulertzen da aurre-ohar horren zergatia, zeren eta hizkuntza eskakizunen inguruan langileen artean dauden iritziek, usteek, jarrerek eta bizipenek... kezkatzeko motiboa eman beharko bailigukete.

Azterketa kualitatiboa da aurkeztu dutena, galdetegien eta elkarrizketen bidez egina: 26 teknikari eta 76 langile. Antza denez alde handia egon da batzuen eta besteen iritzien artean: teknikariek bai aipatu dituzte hizkuntza-eskakizunen sistemen onurak, baina langileek erabilera praktikoari lotutako alderdiak aipatu dituzte.

Aurkezpenean honako puntuak azpimarratu dituzte:

• Aldeak daude langilea jatorrizko euskalduna izan ala euskaldunberria izan. Jatorrizko euskaldunek balorazio baikorragoak egiten dituzte.
• Hizkuntza-eskakizunak egiaztatzeak eskatzen dien denbora eta ahalegina azpimarratu dute langileek, baita zailtasuna ere.
• Jendaurreko lanpostuetan dauden langileek normalago ikusten dute hizkuntza-eskakizuna egiaztatu beharra.
• Behin-behineko langileek balorazio kritikoagoa egiten dute, baita derrigortasun data izan eta egiaztatu ez dutenek ere.
• Ikas-prozesuak ere eragina du. Irakaslea, taldea, metodologia... egokiak izan direnean, oro har, balorazio ona egin da, eta ez da hizkuntza-eskakizuna egiaztatzeko arazo berezirik azpimarratu. Aitzitik, langileak bere burua behartua sentitu duenean edo antolaketa txarra egon denean jarrera negatiboagoa da, are gehiago langileak bere burua blokeatuta edo estankatuta ikusten badu.

Dena den, hauek ez dira azterketaren ondorio nagusia. Oro har, bai adierazi dute sistemaren disfuntzio nagusia dela hizkuntza-eskakizuna egiaztatzea eta euskara lanean ez erabiltzea. Azterketak proposamen batzuk ere egiten ditu, baina horiek aurrerago komentatu daitezke, testua esku artean izan eta lasaiago irakurri ondoren.